বৃন্দাবনী বস্ত্ৰ

লেম্পাছ বোৱা (lampas-woven) ৰঙীন ৰেচমৰ পটি, প্ৰত্যেকটো অলপ বেলেগ বেলেগ, আৰু প্ৰত্যেকটোৱেই পৰৱৰ্তীটোৰ লগত চিলাই কৰা। প্ৰতিটো পটি বৈষ্ণৱ আৰু বিশেষকৈ কৃষ্ণ সম্পৰ্কীয় কাহিনীৰ চিত্ৰণ কৰা, পুনৰাবৃত্তিমূলক ছবিৰ পঞ্জীৰে গঠিত। যেনে, গৰুড়ৰ প্ৰতিমূৰ্তিৰ শাৰী দেখা যায়, লগতে বিভিন্ন অৱতাৰ দেখা যায়। অৱশ্যে গৰিষ্ঠসংখ্যক কৃষ্ণৰ প্ৰতিমূৰ্তি, দানৱ বকাসুৰৰ সৈতে যুঁজ দিয়া, কলিয়া নাগৰ ওপৰত নাচি থকা, বনজুই গিলি থকা, গছত গোপীৰ কাপোৰ লুকুৱাই ৰখা ইত্যাদি। অসমীয়া ৰহস্যবাদী আৰু গুৰু শংকৰদেৱ (মৃত্যু ১৫৬৮)ৰ লগত জড়িত এই সকলোবোৰ কৃষ্ণ ভক্তিৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান। এই ধৰণৰ বস্ত্ৰ অসমত বৃন্দাবনী বস্ত্ৰ নামেৰে জনাজাত। ওপৰৰ ফালে চীনা শৈলীৰ brocade আৰু ধাতুৰ suspension লুপৰ চাৰিডাল পটি আছে, যিবোৰ তিব্বতত থকা সময়ছোৱাত মূল বস্ত্ৰশিল্পত যোগ কৰা হৈছিল।

তাৰিখ: ১৭শ শতিকা শেষ ভাগ

স্থান: অসম (সম্ভৱতঃ বৰপেটাৰ আশে-পাশে, কামৰূপত)

সামগ্ৰী: ৰেচম, কপাহ, পিতল

কৌশল: বোৱা, ব্ৰকেডযুক্ত

মাত্ৰা: ৯৩৭ X ২৩১ ছেণ্টিমিটাৰ

কিউৰেটৰৰ মন্তব্য (ব্লাৰ্টন ২০০৬):

অসমত শংকৰদেৱ (মৃত্যু ১৫৬৮ চনত) সৈতে কৃষ্ণৰ প্ৰতি ভক্তি জড়িত হৈ আছে। ভাগৱত পুৰাণ কেনেকৈ তেওঁ প্ৰতিষ্ঠা কৰা ভক্তি পূজাৰ আধাৰ হ’ল তাৰ এক অলৌকিক কাহিনী আছে। এজন ব্ৰাহ্মণ পণ্ডিত জগদীশ মিশ্ৰই মহামন্দিৰত ভগৱান জগন্নাথৰ প্ৰতিমূৰ্তিৰ সন্মুখত ভাগৱত পুৰাণ পাঠ কৰিবলৈ পুৰীলৈ আহিছিল। জগন্নাথ হৈছে পুৰী পীঠৰ দেৱতা যাক কৃষ্ণৰ ৰূপ হিচাপে গণ্য কৰা হয়। তাত থকাৰ সময়ত তেওঁ এটা সপোন দেখিছিল, য’ত দেৱতাই তেওঁক কৈছিল যে সেই গ্ৰন্থখনৰ প্ৰতিলিপি এটা অসমলৈ লৈ যাওক, তেওঁ শংকৰদেৱক বিচাৰি উলিয়াওক আৰু তেওঁকো পঢ়ি শুনাওক। জগদীশ মিশ্ৰই তাকেই কৰিলে, আৰু বাৰটা খণ্ডই পঢ়ি শুনালে। ভাগৱতৰ বিষয়বস্তুৱে শংকৰদেৱৰ ওপৰত ইমানেই গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল যে সেই সময়ৰ পৰাই তেওঁ কৃষ্ণ ভক্তি সম্পৰ্কীয় এই গ্ৰন্থখনক তেওঁৰ সকলো শিক্ষাৰ আধাৰ হিচাপে লৈছিল। চৈতন্যই প্ৰৱৰ্তন কৰা ভক্তি পূজাৰ এটা বৈশিষ্ট্য আছিল যে ই সম্পূৰ্ণৰূপে প্ৰতিমূৰ্তি অবিহনে কৰা সেৱা। এই পন্থাৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান আছিল ভগৱানৰ কীৰ্তন আৰু প্ৰাৰ্থনা - নামঘৰত ভক্তসকলে তেওঁৰ আৰু ৰাধাৰ আহ্বান কৰা। 
প্ৰতিমূৰ্তিবিহীন পূজাৰ নিয়মৰ এক আকৰ্ষণীয় ব্যতিক্ৰম দেখা যায় কৃষ্ণ কিংবদন্তিৰ বিষয়বস্তুক ভিত্তি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা অসাধাৰণ এই ৰেচমৰ বস্ত্ৰবোৰত। এইবোৰ অসমত ষোড়শ আৰু সোতৰ শতিকাত কৃষ্ণ পূজাত আচাৰ-ব্যৱহাৰৰ বাবে তৈয়াৰ কৰা হৈছিল। ইটোৰ পিছত সিটো পঞ্জীত তেওঁলোকে বৃন্দাবনত কৃষ্ণৰ জীৱনৰ দৃশ্য দেখুৱাইছে, লগতে অন্যান্য পৌৰাণিক দৃশ্যও দেখুৱাইছে। চিত্ৰিত কৃষ্ণ কাহিনীসমূহৰ ভিতৰত আছে সাপ-ৰজা কলিয়া আৰু মথুৰাৰ দুষ্ট ৰজা কংসই কৃষ্ণক হত্যা কৰিবলৈ পঠোৱা বকাসুৰৰ পৰাজয়। বাকাসৰে বিজয়ীভাৱে কৃষ্ণক গিলি পেলায় মাথোঁ, তেওঁক অসহ্যকৰভাৱে গৰম পায়। ফলস্বৰূপে তেওঁ তেওঁক বমি কৰি উলিয়াবলগীয়া হয় নহ’লে জ্বলি যোৱাৰ আশংকাত আৰু তাৰ পিছত কৃষ্ণই তেওঁক বধ কৰে। এই সকলোবোৰ কৃষ্ণৰ লীলা অংশ, তেওঁৰ নাটকৰ অংশ, তেওঁৰ চিৰকালীন সুন্দৰ আৰু আনন্দদায়ক অস্তিত্বক একোৱেই পৰিৱৰ্তন কৰিব নোৱাৰে - এই লীলা বাস্তৱ জগতৰ পৰা কিমান পৃথক। তেওঁৰ ভক্তসকলে বাস্তৱ জগতৰ পৰা মুক্তি লাভ কৃষ্ণৰ সংগ আকাংক্ষা কৰে।

বৃটিছ মিউজিয়াম (As1905,0118.4)

Bibliographic references:

Blurton 2006 / Bengali Myths (p.55)

Crill 1992 / Vrindavani Vastra: Figured Silks from Assam

Crill 1996 / Vaishnavite Silks. The figured textiles of Assam

Borah 2008 / In search of the Brindavani Bastra

Blurton 2016 / Krishna in the Garden of Assam. The History of a Much-Travelled Textile

Blurton 2016a / Tales of far magic, unrolled ... (70-73)LocationExhibition history

Associated with: Sankaradeva

Representation of: Kṛṣṇa, Garuḍa, Bakasura, Kāliya, Matsya, Kūrma, Varāha, Narasiṁha, Vāmana, RāmaAcquisition date: 1905